आज नेपाली जनताका प्रिय नेता, प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका अगुवा, नेपाली कांग्रेसका संस्थापक नेता तथा नेपालका पहिलो जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बिश्वेश्वर प्रसाद (बिपी) कोइराला को ४३औं स्मृति दिवस । यो दिन केवल श्रद्धाञ्जलीको औपचारिकता होइन, उहाँको योगदान, विचार र सपना सम्झेर वर्तमान र भविष्यका लागि मार्गदर्शन लिने अवसर पनि हो ।
बिपी कोइरालाको जीवन संघर्ष, सिद्धान्त र सेवाको अनुपम मिसाल हो । वि.सं. १९७१ भदौ २४ गते जन्मिएका बिपीले नेपाली राजनीतिमा आधुनिक प्रजातन्त्रको बीजारोपण गर्नुभयो । उहाँले भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनमा पनि सक्रिय भूमिका खेल्नुभएको थियो । पछि नेपाल फर्किएर नेपाली जनताको अधिकारको लागि सशस्त्र आन्दोलनको नेतृत्व गर्नुभयो । २००७ सालको क्रान्ति, जसले राणाशासनको अन्त्य गर्यो, त्यसको मूल योजनाकार र प्रणेता बिपी नै हुनुहुन्थ्यो ।
वि.सं. २०१५ सालमा भएको नेपालको पहिलो प्रजातान्त्रिक निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसले प्रचण्ड बहुमत प्राप्त गर्दा बिपी कोइराला प्रधानमन्त्री बन्नुभयो । त्यो सरकार नेपालको इतिहासमा पहिलो पटक जनताबाट निर्वाचित सरकार थियो । उहाँको नेतृत्वमा भूमि सुधार, शिक्षा, स्वास्थ्य, श्रम अधिकार र सामाजिक न्यायका विषयमा ऐतिहासिक नीतिहरू ल्याइएका थिए । तर १८ महिनामै राजतन्त्रको हस्तक्षेपले त्यो सरकारलाई हटायो । बिपी पुनः जेल परे, निर्वासनमा जान बाध्य भए र लामो समयसम्म लोकतन्त्र पुनःस्थापनाको संघर्षमा लागिरहनुभयो ।
तर उहाँको सबैभन्दा महान पक्ष भनेको थियो— विचार र आदर्शमा अडिगता । सत्ताबाट बाहिर रहँदा पनि उहाँले कहिल्यै द्वेषको राजनीति गर्नुभएन । जेल र निर्वासनबाट फर्किएपछि पनि उहाँले राष्ट्रिय मेलमिलापको नीति अघि सार्नुभयो । उहाँको मान्यता थियो— “देशको स्थायित्व र प्रगतिको लागि तिक्तता होइन, सहकार्य आवश्यक छ ।”
बिपी कोइराला राजनीतिमा मात्र होइन, साहित्यमा पनि एक विशिष्ट स्थान राख्ने व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो । उहाँले समाजको यथार्थलाई आफ्ना कथाहरूमा चित्रण गर्नुभयो । “तीन घुम्ती”, “सुमन”, “हिटलर र यहूदी”, “मोदी आँखा”, जस्ता कृतिहरूले नेपाली साहित्यमा यथार्थवाद र प्रगतिशील सोच ल्याएका छन् । उहाँका लेखनहरूले हामीलाई केवल मनोरञ्जन होइन, विचार र चेतनाको स्पर्श दिन्छन् ।
आज बिपी कोइरालाको आदर्श झनै सान्दर्भिक देखिन्छ । नेपालको राजनीति सैद्धान्तिक दिशाहीनता, स्वार्थ र भ्रष्टाचारको चपेटामा छँदा उहाँको जस्तो नैतिक, विचारप्रधान र जनतामुखी नेतृत्वको आवश्यकता झनै तीव्र भएको छ । बिपीले देखाएको बाटो, प्रजातन्त्र, समाजवाद र राष्ट्रिय एकताको बाटो नै आज पनि नेपालका लागि सर्वोत्तम विकल्प हो ।
हामीले स्मृति दिवसहरू मनाउँछौं, फूल चढाउँछौं, भाषण गर्छौं । तर बिपीप्रति सच्चा श्रद्धाञ्जली दिनु भनेको उहाँका विचारलाई आचरणमा उतार्नु हो । शिक्षित, नैतिक, इमानदार र जनउत्तरदायी नेतृत्व निर्माण गर्नु हो । युवाले बिपीलाई केवल ऐतिहासिक पात्रको रूपमा होइन, जीवित प्रेरणाका रूपमा हेर्नु जरुरी छ ।
बिपीले भनेका थिए, “म मर्न सक्छु, तर मेरो विचार मर्दैन ।” वास्तवमै, उहाँको विचार अझै बाँचिरहेछ जनताको अधिकार, स्वतन्त्रता र न्यायका लागि । अब हाम्रो पालो हो, बिपीले देखेको सपनालाई साकार बनाउने ।
